Odczytać nieczytelne – dawne pismo niemieckie dla polskich użytkowników archiwów
Osoby, które w ramach swojej aktywności naukowej, zawodowej lub hobbystycznej mają do czynienia z niemieckojęzycznymi rękopisami pochodzącymi z XIX i początku XX wieku, konfrontowane są z różnymi wersjami odręcznego pisma niemieckiego. Niestety zdolność odczytywania dawnego pisma niemieckiego prawie całkowicie zanikła, i to również wśród osób, dla których język niemiecki jest językiem ojczystym. Jedynie wykształceni archiwiści, niektórzy historycy oraz nieliczni hobbyści są w stanie pochwalić się tą umiejętnością.
Tymczasem wiele niemieckojęzycznych rękopisów znajduje się w polskich archiwach, bibliotekach, muzeach, a także w zbiorach prywatnych. Szczególnie dotyczy to wszystkich tych terenów, które niegdyś znajdowały się pod zaborem pruskim lub austriackim. Niemożność odczytania dawnego pisma niemieckiego stanowi ogromną barierę w prowadzeniu samodzielnych badań dla wielu historyków (a także historyków sztuki, konserwatorów zabytków, studentów różnych kierunków oraz genealogów).
Z powyższych obserwacji zrodziła się idea projektu „Odczytać nieczytelne”, którego celem jest przywrócenie polskim użytkownikom archiwów zapomnianej umiejętności odczytywania dawnego odręcznego pisma niemieckiego. Jest to umiejętność, którą – przy odrobinie samozaparcia – mogą sobie przyswoić nawet te osoby, które nie władają językiem niemieckim!
Chcemy Państwu pokazać, jak się za to zabrać. Dlatego oddajemy w Państwa ręce dwie publikacje, które ukazują się nakładem Fundacji Dobro Kultury:
- Dawne pismo niemieckie. Podręcznik do nauki pisma neogotyckiego / Tytuł oryginału: Deutsche Schreibschrift. Lesen und Schreiben lernen/ Autor: Harald Süß / Przekład: Joanna Drejer / Wydawnictwo: Fundacja Dobro Kultury, Słubice 2021 / ISBN 978-83-947075-4-5 / Oprawa twarda / Wymiary: 210 x 297 mm / Liczba stron: 84
- Kurrenta. Zeszyt ćwiczeń do nauki pisma neogotyckiego / Autorki: Joanna Drejer, Izabella Parowicz / Wydawnictwo: Fundacja Dobro Kultury, Słubice 2021 / ISBN 978-83-947075-3-8 / Oprawa miękka / Wymiary: 210 x 297 mm / Liczba stron: 144
Projekt “Odczytać nieczytelne” został zrealizowany dzięki współpracy następujących podmiotów i osób:
Katedra Zabytkoznawstwa Uniwersytetu Europejskiego Viadrina we Frankfurcie nad Odrą była odpowiedzialna za realizację pierwszego etapu projektu. Obejmował on przetłumaczenie na język polski podręcznika do nauki pisma neogotyckiego autorstwa Haralda Süßa oraz opracowanie zeszytu ćwiczeń przeznaczonego specjalnie dla polskich użytkowników archiwów.
Instytut Historii Stosowanej we Frankfurcie nad Odrą był odpowiedzialny za drugi etap projektu, obejmujący przygotowanie obu publikacji do druku i pozyskanie środków na ten cel.
Archiwum Państwowe w Poznaniu udostępniło ze swoich zasobów skany materiałów archiwalnych, które zostały wykorzystane w zeszycie ćwiczeń. Pracownicy Archiwum, Beata Karwalska oraz Stefan Olejniczak, dokonali ponadto transkrypcji wybranych fragmentów materiałów archiwalnych, stanowiących przedmiot proponowanych ćwiczeń.
Fundacja Dobro Kultury jest wydawcą podręcznika i zeszytu ćwiczeń do nauki pisma neogotyckiego.
Firmie Piktogram Polska zawdzięczamy piękną szatę graficzną obu książek.
Autorką kaligrafii umieszczonych w zeszycie ćwiczeń oraz na okładkach obu książek jest Ewa Landowska.
O nas:
dr hab. Izabella Parowicz – pracownik naukowy Katedry Zabytkoznawstwa Uniwersytetu Europejskiego Viadrina we Frankfurcie nad Odrą i koordynator studiów podyplomowych “Ochrona Europejskich Dóbr Kultury”. Genealog z ponadtrzydziestoletnim doświadczeniem. Pomysłodawca i kierownik projektu “Odczytać nieczytelne”. Współautorka zeszytu ćwiczeń do nauki pisma neogotyckiego.
dr Joanna Drejer – historyk sztuki i architektury, zabytkoznawczyni, od lat związana z Collegium Polonicum i z Uniwersytetem Europejskim Viadrina. Tłumaczka podręcznika i współautorka zeszytu ćwiczeń do nauki pisma neogotyckiego.
Darczyńcy:
Projekt został współfinansowany ze środków Fundacji SANDDORF w Ratyzbonie oraz ze środków Pełnomocnik Rządu Federalnego ds. Kultury i Mediów na podstawie uchwały Bundestagu.
